สมุดบันทึกรายการขั้นต้น

     สมุดบันทึกรายการขั้นต้น คือ สมุดที่บันทึกบัญชีขั้นแรกก่อนที่จะผ่านไปบัญชีแยกประประกอบด้วยสมุดรายวันขั้นต้น 7 เล่ม ดังนี้

1.  สมุดรายวันทั่วไป
2.  สมุดรายวันซื้อสินค้า
3.  สมุดรายวันส่งคืนสินค้าและจำนวนที่ได้ลด
4.  สมุดรายวันขายสินค้า
5.  สมุดรายวันรับคืนสินค้าและจำนวนที่ลดให้
6.  สมุดรายวันรับเงิน
7.  สมุดรายวันจ่ายเงิน

     กิจการเจ้าของคนเดียวเป็นการประกอบธุรกิจขนาดเล็กจะใช้สมุดรายวันทั่วไปบันทึกเพียงเล่มเดียว แต่ถ้าหากกิจการมีขนาดใหญ่อาจต้องมีสมุดบันทึกรายการขั้นต้นหลายเล่ม เรียกว่า สมุดรายวันเฉพาะ (Special Journals) ได้แก่ สมุดรายวันตั้งแต่เล่มที่ 2 -7

สมุดรายวันทั่วไป (General Journal)

     สมุดรายวันทั่วไป (General Journal) หมายถึง สมุดที่ใช้บันทึกรายการขั้นต้นได้ทุกเรื่องในกรณีที่กิจการมีสมุดรายวันทั่วไปเพียงเล่มเดียว หรือเป็นสมุดบันทึกรายการที่ไม่สามารถบันทึกในสมุดรายวันเฉพาะเล่มอื่นได้ในกรณีที่กิจการ ใช้สมุดรายวันขั้นต้นหลายเล่ม

สมุดรายวันซื้อสินค้า (Purchase Journal)

      สมุดรายวันซื้อสินค้า (Purchase Journal) หมายถึง สมุดบันทึกรายการขั้นต้นที่ใช้บันทึกเฉพาะการซื้อสินค้าที่เป็นเงินเชื่อและรายการภาษีซื้อเท่านั้น

สมุดรายวันส่งคืนสินค้าและจำนวนที่ได้ลด (Purchase Returns Journal)

     สมุดรายวันส่งคืนสินค้าและจำนวนที่ได้ลด (Purchase Returns Journal) หมายถึง สมุดบันทึกรายการขั้นต้นที่ใช้บันทึกรายการเกี่ยวกับการส่งคืนสินค้าเนื่องจากสินค้าชำรุด ผิดขนาด ฯลฯ กรณีซื้อสินค้าเป็นเงินเชื่อเท่านั้น

สมุดรายวันส่งคืนสินค้าและจำนวนที่ได้ลด (Purchase Returns Journal)

     สมุดรายวันส่งคืนสินค้าและจำนวนที่ได้ลด (Purchase Returns Journal) หมายถึง สมุดบันทึกรายการขั้นต้นที่ใช้บันทึกรายการเกี่ยวกับการส่งคืนสินค้าเนื่องจากสินค้าชำรุด ผิดขนาด ฯลฯ กรณีซื้อสินค้าเป็นเงินเชื่อเท่านั้น

สมุดรายวันขายสินค้า (Sales Journal)

     สมุดรายวันขายสินค้า (Sales Journal) คือ สมุดบันทึกรายการขั้นต้นที่ใช้บันทึกเฉพาะการขายสินค้าเป็นเงินเชื่อและรายการภาษีขายเท่านั้น

สมุดรายวันรับเงิน (Cash Receipt Journal)

     สมุดรายวันรับเงิน (Cash Receipt Journal) คือ สมุดบันทึกรายการขั้นต้นที่บันทึกรายการเกี่ยวกับการรับเงิน
สดของกิจการรวมทั้งรับเช็คของลูกค้าเพื่อนำฝากธนาคาร การนำเงินฝากธนาคารและการถอนเงินจากธนาคาร

สมุดรายวันจ่ายเงิน (Cash Disbursements Journal)

     สมุดรายวันจ่ายเงิน (Cash Disbursements Journal) คือ  สมุดบันทึกรายการขั้นต้นที่บันทึกรายการเกี่ยวกับการจ่าย เงินสดของกิจกรรมรวมทั้งจ่ายเช็คต่าง ๆ การนำเงินฝากธนาคาร และการถอนเงินจากธนาคาร การจัดทำบัญชีของธุรกิจ บริการที่จดทะเบียนเข้าระบบภาษีมูลค่าเพิ่มและไม่ได้จดทะเบียนเข้าระบบภาษีมูลค่าเพิ่มจะเหมือนกับธุรกิจซื้อ ขายสินค้า แต่สิ่งที่แตกต่างกัน คือ ธุรกิจบริการไม่มีค่าใช้จ่ายส่วนของต้นทุนขาย และความรับผิดในการเสียภาษีมูลค่าเพิ่ม ต่างกันคือ บัญชีภาษีขายรอเรียกเก็บ อาจจะใช้ชื่อบัญชีภาษีขายยังไม่ครบกำหนด ก็ได้ตามความเหมาะสมการเลือกใช้สมุดบันทึกรายการขั้นต้น หากมีรายการค้าไม่มากนักอาจใช้สมุดเงินสดแทนสมุดเงินสดรับและสมุดเงินสดจ่ายควบคู่กับสมุดรายวันทั่วไป หรือกิจการบางแห่งอาจใช้สมุดรายวันทั่วไปเป็นสมุดบันทึกรายการขั้นต้นเพียงเล่มเดียวก็ได้